NSA w wyroku z dnia 25.4.2019 r. (I OSK 2344/18) kontrolowął proces realizacji prawa do informacji, rozpatrując skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z dnia 28.2.2018 r. (II SA/Wa 1786/17) . Skarga kasacyjna została oddalona.

TEZA WYROKU NSA : 

,,do uznania, że dana informacja publiczna stanowi prawnie chronioną informację niejawną, nie jest konieczne opatrzenie jej jedną z klauzul przewidzianych przez art. 5 u.o.i.n.”

TREŚĆ WNIOSKU. 

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wnioskowała do Prokuratora Generalnego m.in. o udostęnienie informacji na temat:

1. ,,ile razy Prokurator Generalny zwrócił się na podstawie art. 57 § 3 ustawy – Prawo o prokuraturze o przeprowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych do właściwych uprawnionych organów? Prosimy o podanie tej informacji ze wskazaniem jakie byty to organy”.
2. ,,Ile razy Prokurator Generalny zniósł lub zmienił klauzulę tajności informacji niejawnych na podstawie art. 57 § 5 Prawa o prokuraturze?”.

WYROK WSA

,,Czynności operacyjno-rozpoznawcze stanowią, najogólniej rzecz ujmując, system niejawnych działań, ustawowo uprawnionych do tego organów, prowadzonych zazwyczaj poza procesem karnym, lecz najczęściej służących aktualnym lub przyszłym celom tego procesu i wykonywanych dla zapobiegania i zwalczania przestępczości, zarówno kryminalnej, jak i gospodarczej czy terrorystycznej. Dlatego czynności operacyjno-rozpoznawcze pełnią istotną rolę nie tylko w kontekście bezpieczeństwa państwa, ale także z punktu widzenia uzyskania dowodów przestępstwa, czy oceny zagrożenia terrorystycznego”.

,,Realizowana przez powyższe służby praca operacyjna może mieć różnoraki zakres i może polegać na sięganiu po rozmaite środki. Rozwój przestępczości we współczesnym świecie, w tym także sięganie przez sprawców po nowoczesne technologie, musi implikować właściwe reakcje służb w walce z tymi zjawiskami. Sprowadza się to niekiedy do tego, że czynności operacyjno-rozpoznawcze przybierają formę działań o bardzo skomplikowanym charakterze, zarówno pod kątem prawnym, jak i logistycznym czy też technicznym”.

,,Z powyższego dobitnie wynika zasadność objęcia klauzulą tajności informacji dotyczących także danych co do liczby wniosków złożonych przez Prokuratora Generalnego o przeprowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz adresatów tych wniosków, a zatem informacji objętych pkt 8) wniosku Fundacji. Z powyższego wynika również zasadność objęcia klauzulą tajności informacji o liczbie zniesienia lub zmiany przez Prokuratora Generalnego klauzuli tajności informacji niejawnych na podstawie art. 57 § 5 ustawy – Prawo o prokuraturze – pkt 14) wniosku Fundacji.

Gdyby organy uprawnione do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych udostępniały informacje o podjęciu takich czynności lub zaprzeczały ich podjęciu, to nie osiągnęłyby celów, dla których czynności operacyjno-rozpoznawcze są podejmowane, a zwłaszcza niemożliwe byłoby zapobieganie i zwalczanie różnego rodzaju przestępczości. Wszelkie urządzenia służące rejestracji dokumentów niejawnych, w tym systemy teleinformatyczne, są również objęte ochroną wynikającą z przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych i w zależności od rodzaju rejestrowanych dokumentów chronione są jedną z klauzul określonych w art. 5 tej ustawy.

Dlatego udzielenie żądanej informacji – punkt 8) i 14) wniosku wiązałoby się także z koniecznością powołania danych zawartych we wskazanych wyżej rejestrach, prowadzonych przez Prokuratora Generalnego, którym została nadana klauzula niejawności w oparciu o przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych. Zatem udzielenie wnioskowanej informacji wiązałoby się z koniecznością przygotowania takiej informacji na podstawie zapisów znajdujących się w urządzeniach służących do rejestracji dokumentów niejawnych, w tym w systemach teleinformatycznych, które również objęte są ochroną na podstawie powołanej ustawy o ochronie informacji niejawnych. Tak wytworzona informacja byłaby niejawna i również musiałaby ulec utajnieniu. Zatem ochronie podlega tu nie tylko sama żądana informacja, ale także rejestry dotyczące działań Prokuratora Generalnego, wynikających z treści art. 57 § 3 i § 5 ustawy – Prawo o prokuraturze”. 

WYROK NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO 

W wyroku NSA  stwierdził m.in.:

1. ,,Ustawodawca konstytucyjny uznał, iż zasada jawności działania organów władzy publicznej stanowi ważny element demokratycznego państwa prawnego (por. wyrok SN z dnia 1 czerwca 2000 r., III RN 64/00, OSNP 2001, Nr 6, poz. 183), lecz nie może być ona absolutyzowana, gdyż istnieje szereg ważniejszych dóbr i interesów niż prawo obywatela do informacji publicznej”.
2. ,,o uznania bowiem, że dana informacja publiczna stanowi prawnie chronioną informację niejawną, nie jest koniecznym opatrzenie jej jedną z klauzul przewidzianych przez art. 5 u.o.i.n. Pogląd taki został już przyjęty w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dla zakwalifikowania danej informacji do informacji niejawnej, wystarczy element materialny, tzn. istnienie takiej jej cechy, poprzez którą to stanowi ona informację, której nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczpospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie jej opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu jej wyrażania (art. 1 ust. 1 u.o.i.n.). Informacja niejawna chroniona jest zatem bez względu na to, czy osoba uprawniona uznała za stosowne oznaczyć ją odpowiednia klauzulą. Jest ona bowiem niejawna z uwagi na zagrożenia wynikające z jej treści, lub sposobu jej uzyskania, a nie w następstwie klasyfikacji. Dlatego osoba, która zaniecha klasyfikacji lub dokona jej nieprawidłowo poniesie z tego tytułu odpowiedzialność (por. wyrok NSA z dnia 21 września 2012 r., sygn. akt: I OSK 1393/12; T. Szewc, “Ochrona informacji niejawnych. Komentarz”, Warszawa 2007 r., s.115-117)”.