WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 6.5.2018 r. (II SAB/Gd 35/18) kontrolowął proces realziacji prawa do informacji w ramach którego osoba fizyczna zwróciła się do notariusza z następującym wnioskiem o udostepnienie informacji publicznej: ,,Czy poświadczała Pani Notariusz w dniu 12 grudnia 2006 r. lub 17 października 2007 r. albo w jakiejkolwiek innej dacie “za godność z oryginałem” podpis J. B., syna W. i S., Pesel: [..] lub czy poświadczała Pani “za godność z oryginałem” kserokopię takiego “poświadczenia” dokonaną 11 grudnia 2006 roku przez notariusza D. K. w Ł. – bowiem na kserokopii widnieje odcisk Pani pieczęci? (kserokopia w załączeniu)”

Notariusz stwierdził w odpowiedzi, że żądana informacja nie stanowi ona informacji publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1764 ze zm.) – zwanej dalej “u.d.i.p.”, wobec czego informacja ta nie może być w trybie tej ustawy udostępniona.

WSA w swym wyroku stwierdził m.in.: 

,,w pierwszej kolejności zważył, że każdy wniosek o udostępnienie informacji publicznej podlegać winien ocenie z punktu widzenia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych. Udostępnienie informacji objętej wnioskiem może bowiem nastąpić jedynie wówczas, gdy podmiot, do którego zostało skierowane żądanie, należy do katalogu podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej określonych w art. 4 ust. 1 i 2 u.d.i.p. oraz, gdy stwierdzone zostanie, że żądana informacja stanowi informację o charakterze publicznym w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p.”.

,,Jak wynika art. 1 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2017 r., poz. 2291 ze zm.) – dalej jako “p.n.” notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych). Notariusz w zakresie swoich uprawnień, o których mowa w art. 1, działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym (art. 2 § 1 p.n.). Czynności notarialne, dokonane przez notariusza zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego (art. 2 § 2 p.n.). Nadto notariusz jako płatnik na podstawie odrębnych przepisów pobiera podatki (art. 7 § 1 p.n.). Notariusz używa pieczęci urzędowej z wizerunkiem orła (art. 8 p.n.). Notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej (art. 10 § 1 p.n.). Zgodnie zaś z art. 42 § 1 p.n. nadzór nad działalnością notariuszy i organami samorządu notarialnego sprawuje Minister Sprawiedliwości osobiście, za pośrednictwem prezesów sądów apelacyjnych lub sądów wojewódzkich albo przez wyznaczone osoby.

Podkreślenia wymaga nadto uregulowanie w ustawie – Prawo o notariacie szeregu obowiązków ciążących na notariuszu, a dotyczących zgłaszania odpowiednim instytucjom publicznym, jak i prywatnym o dokonanych czynnościach notarialnych. Przytoczyć należy w szczególności przepisy zawarte w art. 92 p.n. dotyczącym aktu notarialnego. Jeżeli akt notarialny zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa, które może być ujawnione w księdze wieczystej bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny, nie później niż w dniu jego sporządzenia, składa wniosek o wpis w księdze wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Na żądanie strony czynności notarialnej, wniosek zawiera żądanie dokonania w księdze wieczystej także innego wpisu związanego z czynnością notarialną. Złożenie wniosku o wpis w księdze wieczystej przez notariusza za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe uważa się za złożenie wniosku przez stronę czynności notarialnej (§ 41). Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie własności nieruchomości dokonane przez osobę, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1, 2 albo ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. z 2012 r. poz. 83 oraz z 2015 r. poz. 373 i 524), przed upływem 5 lat, licząc od dnia przekształcenia, notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego wypis organowi, który wydał decyzję o przekształceniu (§ 6). Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie własności nieruchomości lub prawa, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 października 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. z 2016 r. poz. 786), na których ustanowiono zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego ujawnione w księdze wieczystej, notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego wypis bankowi, którego prawo ujawniono w tej księdze wieczystej (§ 7). Jeżeli akt notarialny dotyczy umowy deweloperskiej, o której mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1468), a deweloper jest właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości, notariusz sporządzający akt notarialny składa wniosek o wpis w księdze wieczystej roszczenia nabywcy, o którym mowa w art. 23 ust. 2 tej ustawy, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (§ 8). Jeżeli akt notarialny dotyczy umowy deweloperskiej, o której mowa w art. 3 pkt 5 ustawy, o której mowa w § 8, a deweloper nie jest właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości, notariusz sporządzający akt notarialny składa wniosek o wpis w księdze wieczystej roszczenia nabywcy, o którym mowa w art. 23 ust. 2 tej ustawy, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, jeżeli deweloper przedłoży zgodę właściciela lub wieczystego użytkownika nieruchomości na wpis. W przypadku braku zgody notariusz poucza nabywcę o skutkach braku wpisu i o treści § 10 (§ 9). Jeżeli przed przeniesieniem własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości, na której jest prowadzone albo planowane przedsięwzięcie deweloperskie, o którym mowa w art. 3 pkt 6 ustawy, o której mowa w § 8, deweloper zawierał dotyczące tego przedsięwzięcia deweloperskiego umowy deweloperskie, o których mowa w art. 3 pkt 5 tej ustawy, a roszczenia nabywców nie zostały wpisane do księgi wieczystej wskutek braku zgody, o której mowa w § 9, notariusz sporządzający akt notarialny przenoszący własność lub użytkowanie wieczyste nieruchomości na dewelopera obejmuje wnioskiem, o którym mowa w § 4, także żądanie wpisu w księdze wieczystej roszczeń nabywców lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych wynikających z umów deweloperskich, chyba że wynikające z nich zobowiązania wygasły (§ 10).

Notariusza obciążają również obowiązki wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia oraz europejskiego poświadczenia spadkowego do Rejestru Spadkowego (art. 95h § 1 oraz art. 95y p.n.)

Przedstawione regulacje prawne pozwalają stwierdzić, że wykonywanie zawodu prawniczego, jakim jest zawód notariusza wiąże się też z wykonywaniem w pewnym zakresie zadań publicznych. Notariusz jest bowiem osobą zaufania publicznego, korzystającą z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, jest płatnikiem pobierającym podatki, zaś do jego obowiązków należy m.in. dokonywanie odpowiednich wpisów i zgłoszeń właściwym instytucjom publicznym wynikających z wykonanych czynności notarialnych. W ocenie sądu zatem notariusz spełnia kryteria podmiotu obowiązanego do udostępnienia informacji publicznej na gruncie u.d.i.p.”.