WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 7.6.2018 r. (II SA/Rz 10/18) kontrolował proces realizacji prawa do informacji, w ramach którego wnioskodawca zwrócił się do Nadleśniczego o udostępnienie następujących informacji:

,,1. informację o liczbie pozyskanego drewna w latach 2015, 2016 i 2017;

2. informacji komu przekazane zostało uzyskane drewno w latach 2015, 2016 i 2017, poprzez podanie listy odbiorców;

3. skany umów związanych z gospodarowaniem uzyskanym drewnem, w zakresie w jakim odbiorcami drewna nie były osoby fizyczne.”.

Nadleśniczy udostępnił wnioskodawcy część wnioskowanej informacji, zaś decyzją administracyjną, działając na podstawie art. 17 ust. 1 w zw. z art. 16 w zw. z art. 5 ust. 2 udip, ,,odmówił udostępnienia informacji publicznej w zakresie:

“1. danych nabywców drewna będących osobami fizycznymi, które nabyły drewno bez związku z działalnością gospodarczą lub zawodową (jako konsumenci) ze względu na prywatność osób fizycznych oraz ochronę danych osobowych tych osób;

2. skanów umów związanych z gospodarowaniem uzyskanym drewnem, ze względu na fakt, że prowadzałoby to do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorcy.”.

Nadleśniczy stwierdził m.in.: ,, że PGL Lasy Państwowe należy uznać za przedsiębiorcę, zaś szczegółowe dane o zakupach drewna dokonywanych przez przedsiębiorców posiadają wartość gospodarczą. Wobec powyższego, szczegółowe informacje zawarte w umowach z nabywcami drewna, w tym m.in. przebieg uzgodnień warunków sprzedaży, warunki cen sprzedaży, formy zabezpieczenia umów, harmonogramy realizacji umów, czy poziom cen wypełniają materialny aspekt definicji tajemnicy przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U.z 2018 r. poz. 419), a zatem mogą stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. (…) Zarządzeniem nr 48 z dnia 6 października 2010 r. ( – dodał P. SItniewski – str. 5 pliku) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych wskazał, że do informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa należą m.in. przebieg i wynik przetargów, aukcji i negocjacji handlowych w zakresie dotyczącym poszczególnych klientów, jak również informacje szczegółowe o nabywcach, jak przebieg uzgodnień warunków sprzedaży, warunki sprzedaży, formy zabezpieczenia umów, harmonogramy realizacji umów, poziom cen czy masa sprzedanego drewna lub ilość innych towarów. Ponadto organ wskazał, że również nabywcy drewna, którym przysługuje status przedsiębiorcy, nie zrezygnowali z przysługującego im prawa do ochrony tajemnicy przedsiębiorcy, wobec czego organ nie jest uprawniony do udostępnienia wnioskowanej informacji”.

WSA w Rzeszowie w wyroku uchylił zaskarżoną decyzję, oraz zasądził od Nadleśniczego Nadleśnictwa na rzecz strony skarżącej kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego”. 

WSA stwierdził m.in.: ,,Umowy zawierane przez nadleśnictwo, dotyczące gospodarowania drewnem uzyskanym z wycinki, wchodzą w zakres informacji publicznej“.

,,W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest stanowisko, że umowy cywilnoprawne, dotyczące dysponowania (gospodarowania) majątkiem publicznym, stanowią informację publiczną podlegającą udostępnieniu w ramach ustawy o dostępie do informacji publicznej (m. in. wyroki NSA: z dnia 2.04.2014r. sygn. I OSK 1741/13, z dnia 11.09.2012r. sygn. I OSK 916/12).

W niniejszej sprawie sporną pozostaje natomiast kwestia zasadności odmowy udostępnienia wnioskowanej przez Stowarzyszenie informacji w postaci skanów umów związanych z gospodarowaniem przez Nadleśnictwo uzyskanym drewnem z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy, o której stanowi art. 5 ust. 2 u.d.i.p. (…).

“Tajemnica przedsiębiorcy” nie została zdefiniowana w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Wyprowadza się ją z definicji legalnej “tajemnicy przedsiębiorstwa” zawartej w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503, z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

W orzecznictwie zwraca się uwagę, że aby dana informacja podlegała ochronie wynikającej z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, musi być spełniona zarówno przesłanka formalna, jak i materialna. Przesłanka formalna dotyczy podjętych przez przedsiębiorcę konkretnych działań w celu zachowania poufności informacji. Nie jest zatem wystarczające przekonanie podmiotu dysponującego informacją o działalności przedsiębiorcy, że dane te mają charakter poufny, ale konieczne jest wykazanie faktu zastrzeżenia przez przedsiębiorcę poufności danych. Przesłanka materialna odnosi się natomiast do treści informacji (danych technicznych, technologicznych, organizacyjnych lub innych posiadających dla przedsiębiorcy wartość gospodarczą), których ujawnienie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy.

W zaskarżonym rozstrzygnięciu Nadleśniczy […] odwołał się ogólnie do “tajemnicy przedsiębiorstwa”, bez wykazania jej zaistnienia w konkretnym przypadku zarówno w materialnym, jak i formalnym aspekcie. Powołał się na zarządzenie nr 48 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 6.10.2010 r., które zawiera “Wykaz informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa”. Z wykazu tego wynika, że tajemnica przedsiębiorstwa są m. in. informacje szczegółowe o nabywcach – takie jak przebieg uzgodnień warunków sprzedaży, warunki sprzedaży, formy zabezpieczenia umów, harmonogramy realizacji umów, poziom cen coraz masa sprzedanego drewna lub ilość innych towarów. W zaskarżonej decyzji nie odniesiono się do treści konkretnych umów, natomiast na rozprawie przed Sądem pełnomocnik organu dołączył kolejną decyzję Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych – z dnia 25 listopada 2016 r. wraz z załącznikiem zawierającym wzory umów kupna – sprzedaży drewna, a nich klauzulę dotyczącą tajemnicy przedsiębiorstwa, “zobowiązującą strony umowy wzajemnie do zachowania w poufności informacji obejmujących ilość sprzedanych sortymentów drewna, umówione ceny oraz całkowitą wartość umowy”. Treść tej klauzuli, która nota bene nie została ujawniona na etapie postępowania przed organem ani w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, nie jest jednak wystarczająca dla ograniczenia dostępności informacji publicznej bez odniesienia się do poufności poszczególnych elementów umów żądanych przez skarżące Stowarzyszenie.

Należy podkreślić, że ograniczenie dostępności informacji publicznej ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy ma charakter wyjątku od zasady i w związku z tym nie może być wykładane rozszerzająco. Dlatego też, podmiot zobowiązany do jej udostępnienia nie może ograniczyć się do ogólnego stwierdzenia o istnieniu takiej tajemnicy, w tym sformułowanego jedynie na podstawie subiektywnej oceny dokonanej w tym zakresie przez przedsiębiorcę.

Nie można zgodzić się z twierdzeniem, że sam fakt utajnienia treści umów cywilnoprawnych zawieranych przez Nadleśnictwo z uwagi na tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi bezwzględną przesłankę odmowy udzielenia żądanych informacji w ramach dostępu do informacji publicznej. Wyłącznie wola przedsiębiorcy, nadającego klauzulę poufności całemu pakietowi informacji nie jest bowiem decydująca. Istnienie tajemnicy przedsiębiorcy musi w każdym przypadku być rzeczywiste i niewątpliwe. Ta przesłanka ograniczająca zasadę jawności informacji publicznej musi być oceniana w sposób obiektywny, oderwany od woli danego przedsiębiorcy. Nie wystarczy więc, by żądana informacja dotyczyła przedsiębiorcy, tj. by odnosiła się do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i by była wolą przedsiębiorcy objęta tajemnicą. W takich przypadkach organ musi szczegółowo określić, z czego wywodzi daną przesłankę odmowy i w czym znajduje ona uzasadnienie (por. wyrok WSA w Opolu z dnia 9 stycznia 2018 r., II SA/Op 583/17). Sąd podziela też przyjęty w powołanym wyroku WSA w Opolu pogląd, że treść uzasadnienia decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej ze względu na ochronę tajemnicy przedsiębiorcy musi wskazywać na przeprowadzenie przez organ oceny proporcjonalności między potrzebą ochrony tej tajemnicy a obywatelskim prawem do informacji, z której wynikałoby, że utajnione umowy cywilnoprawne zawarte w latach 2015-2017 przez Nadleśnictwo zawierają informacje tworzące sferę tajemnicy przedsiębiorcy, a konieczność jej ochrony jest proporcjonalnie większa, niż racje przemawiające za ich udostępnieniem. Brak przeprowadzenia takiej oceny narusza wymogi wywodzonej z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP zasady proporcjonalności.

Przy ocenie tej proporcjonalności w realiach rozpoznawanej sprawy istotna jest też kwestia, na którą zwrócił uwagę WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 6 marca 2018 r., II SA/Bk 899/17, a mianowicie, że w odniesieniu do nadleśnictwa, stanowiącego jednostkę organizacyjną wyodrębnioną ze struktury Lasów Państwowych, nie można pomijać tego, że zadaniem Lasów Państwowych jest działalność w interesie publicznym i wykonywanie gospodarki leśnej nie w celu przynoszenia zysku, tak jak działają przedsiębiorcy, ale dla pokrycia kosztów działalności z własnych przychodów (art. 50 ustawy o lasach).

Uzasadnienie zaskarżonej decyzji kwestie te pomija, nie zawiera też analizy rzeczywistego wystąpienia “tajemnicy przedsiębiorcy” jako przesłanki odmowy udzielenia żądanej informacji publicznej. Wykazanie zasadności objęcia żądanych informacji statusem tajemnicy przedsiębiorcy wymaga przeanalizowanie aspektu materialnego żądanych danych w kontekście wskazywanej tajemnicy. Ogólne wywody prawne organu nie zostały odniesione do istoty rzeczy, czyli do treści konkretnych umów, samo zaś odwołanie się do zarządzenia z dnia 6 października 2010 r., nr 48, bez dokonania samodzielnej oceny w zakresie spełnienia przesłanki ochrony tajemnicy przedsiębiorcy jest niewystarczające.

Odmawiając całkowitego udostępnienia informacji publicznej w zakresie skanów umów związanych z gospodarowaniem uzyskanym drewnem Nadleśniczy Nadleśnictwa […] pominął również okoliczność, że z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. wynika, że prawo do informacji publicznej podlega jedynie ograniczeniu w ściśle określonym zakresie ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Przepis nie mówi o całkowitym wyłączeniu prawa do informacji publicznej ale o jego ograniczeniu w takim zakresie, w jakim wymaga tego ochrona prywatności osoby fizycznej lub tajemnicy przedsiębiorcy. Nie ma zatem przeszkód prawnych do udostępnienia żądanej informacji publicznej z wyłączeniem części informacji podlegających ochronie poprzez utajnienie w procesie anonimizacji wyłącznie tych danych, które są poufne i których ujawnienie zagrażałoby lub naruszałoby interes przedsiębiorcy.

Reasumując, Sąd stwierdził, że brak dostatecznej analizy organu w kontekście przesłanki z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. w związku z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz sformułowanie jedynie ogólnych wniosków, bez stosownego ich umotywowania, wskazują na naruszenie ww. przepisów oraz wymogów dotyczących uzasadnienia decyzji określonych w art. 107 § 3 k.p.a.”.