NSA w wyroku z dnia 29 kwietnia 2016 r. ( sygn. I OSK 2482/14) orzekł, że Związek Gmin Wiejskich R.P> z siedzibą w Poznaniu jest podmiotem zobowiązanym do stosowania ustawy o dostępie do infomracji publicznej. W wyroku czytamy m.in.: ,,W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, […] spełnia warunki podmiotowe z art. 4 ust.1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jako podmiot reprezentujący inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. […] stanowi bowiem stowarzyszenie reprezentujące podmioty publiczne (jednostki samorządu terytorialnego). O charakterze publicznym jego zadań świadczy realizowanie przez ten podmiot zadań określonych w art. 84 ustawy o samorządzie gminnym. Mają one na celu wspieranie idei samorządu terytorialnego i obronę wspólnych interesów, a więc odnoszą się do kompetencji jednostek samorządu terytorialnego i ich organizacji”.

I dalej czytamy: ,,Majątek związku powstaje ze środków publicznych. Na podstawie art. 33 ust. 1 Prawa o stowarzyszeniach majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. Ponadto na podstawie art. 35 tej ustawy stowarzyszenie może otrzymywać dotacje według zasad określonych w odrębnych przepisach. Dla realizacji przyznanych Związkowi zadań powołano określony fundusz. W myśl postanowień Statutu Fundusz Związku tworzy się ze składek członkowskich, z opłat pobieranych od członków związku, z dochodów z majątku Związku, z subwencji, z zapisów, darowizn, pożyczek oraz emisji obligacji. Źródłem dochodu są więc środki publiczne, bądź pochodzące od podmiotów publicznych (jednostek samorządu terytorialnego). Publicznemu charakterowi środków nie zaprzecza wybór ustawodawcy, który nie poddaje tych środków reżimowi ustawy o dyscyplinie finansów publicznych. Nie oznacza to bowiem, iż stowarzyszenie Związek […] nie korzysta ze środków publicznych w rozumieniu art. 4 ust.1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej, lecz jedynie wyłącza te środki w pewnym zakresie spod działania ustawy o finansach publicznych”.

Komentarz dr Piotr Sitniewski: W praktyce ważny wyrok, gdyż dotyczy wszelkich związków i stowarzyszeń komunalnych, których w Polsce jest dość dużo. Pozostaje zatem ustalenie w jakim dokładnie zakresie, podmioty tego typu są zobowiązane do ujawniania informacji posiadanych. Czy wszystko co wytwarzają? Minie jeszcze kilka lat zanim poprzez kolejne sprawy sądowe, a może i batalie, dojdzie do ustalenia zakresu właściwego w praktyce stosowania ustawy o dostępie wobec tego typu podmiotów. Wynika to z obserwacji jakie czynię na bieząco wobec opinii wyrażanych przez samorządy zawodowe, które starają się generalnie ograniczyć zakres swojego bycia zobowiązanym do stosowania ustawy.

P.S. Dziwić może dlaczego w cześci wyroku cytowanego powyżej za pośrednictwem CBOSA (link) anonimizuje się nazwę związku – ,,Oceniając zarzuty prawa materialnego należało przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, czy […] jako stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego jest podmiotem zobowiązanym do udzielania informacji publicznej na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej (…)”, a w dalszej jego części pozostawia się  inicjały ZGWRP z infomracja, że z siedzibą w Poznaniu – ,,(…) Sąd zaznaczył, że działalność ZGWRP określona została w statucie (§ 7 statutu) (…)” co oczywiście jednoznacznie identyfikuje podmiot.

Taka anonimizacja chyba niema sensu. Jest bowiem fikcją z jednej strony, a z drugiej trzeba sobie postawić pytanie czy w ogóle powinna mieć miejsce wobec treści art. 5 ust. 3 i 4 udip.