W dniu 10.11.2017 r. na stronie Sejmu ukazał się projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania,funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych . Poza zmianami w Kodeksie wyborczym, dokonuje on również istotnych zmian w ustroju samorządu, odnoszących się do praktycznego wymiaru zasady jawności.

plik do pobrania 2001-ustawa

uzasadnienie do projektu  2001-uzasadnienie

opinia Biura Analiz Sejmowych  opinia BAS

opinia województw śląskiego, mazowieckiego, lubuskiego, pomorskiego, zachodniopomorskiego opinie

opinia województw świętokrzyskiego i łódzkiego opinia woj swietokrz i łódzkie

opinia GIDODO  opinia GIODO

opinia o zgodności z prawem UE  opinia o zgodności z prawem europejskim

opinia Unii Metropolii Polskich  opinia Unii Metropolii POlskich

Posłem sprawozdawcą jest poseł Łukasz Schreiber. 

10-11-2017 skierowany do opinii BL;
10-11-2017 skierowany do opinii BAS – zgodność z prawem UE;
10-11-2017 skierowany do konsultacji (SN, PG, NRA, KRRP, KRS, GIODO, PGRP, RDS, KRSKO, PRdsON, NSZZ”S”, FZZ i OPZZ);
10-11-2017 skierowany do opinii organizacji samorządowych

28-11-2017 – I czytanie na posiedzeniu Sejmu

21-12-2017 – senat uchwalił swoje poprawki i przekazał do Sejmu (19 poprawek)

W uzasadnieniu projektu czytamy: ,,projekt ustawy sprowadza się głównie do dwóch, ale jednocześnie zasadniczych rodzajów zmian.

Pierwszym są zmiany ustaw o samorządzie gminy, powiatu, województwa mające na celu zwiększenie udziału obywateli w procesie kontrolowania oraz funkcjonowania niektórych organów publicznych – władzy samorządowej.

Z kolei drugi rodzaj zmian polega w szczególności na zwiększeniu roli społeczeństwa w procesie wybierania organów pochodzących z wyborów powszechnych, a także w kontroli tego procesu i organów odpowiadających za przygotowanie i przeprowadzenie wyborów“.

Ogólny opis zmian: 

cytat z uzasadnienia projektu: 

,,Budżet obywatelski. Proponuje się ustawowe uregulowanie instytucji budżetu obywatelskiego jako jednej z form konsultacji z mieszkańcami odpowiednio gminy, powiatu, województwa. W ramach budżetu obywatelskiego mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydowaliby corocznie o części wydatków budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego. (…)  projekt daje organowi stanowiącemu kompetencje do określenia w formie uchwały wymagań jakim powinien odpowiadać projekt budżetu obywatelskiego.

Obowiązek transmisji, nagrywania i upubliczniania nagrań sesji rad i sejmików. Obrady odpowiednio rady gminy, powiatu, sejmiku województwa będą zgodnie z intencją projektem transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Nagrania obrad będą udostępniane na stronach internetowych jednostek samorządów terytorialnych oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty. (…).

Obowiązek rejestrowania i upubliczniania wykazów głosowań. Głosowania na sesjach rad oraz sejmików mają zgodnie z założeniem odbywać się za pomocą urządzeń umożliwiających sporządzenie i utrwalenie imiennego wykazu głosowań radnych. W przypadku gdy przeprowadzenie głosowania, w sposób określony powyżej  byłoby niemożliwe z przyczyn technicznych głosowania, odbywałyby się imiennie. Wykazy głosowań radnych będą podlegały niezwłocznemu upublicznieniu na stronach internetowych właściwych samorządów oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty. (…).

Powołanie komisji skarg, wniosków i petycji. Zgodnie z projektem w każdej jednostce samorządu terytorialnego utworzona zostanie komisja skarg, wniosków i petycji. Jej zadaniem będzie rozpatrywanie: skarg na działania organów wykonawczych i odpowiednich samorządowych jednostek organizacyjnych, a także wniosków i petycji obywateli. (…)

Obowiązek wprowadzenia do porządku obrad projektu uchwały zgłoszonej przez przewodniczącego klubu radnych. Na wniosek przewodniczącego klubu radnych przewodniczący organu stanowiącego będzie miał  obowiązek wprowadzenia do porządku obrad najbliższej sesji określony projekt uchwały. Projekt będzie musiał  być złożony co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia sesji. W tym trybie będzie można zgłosić nie więcej niż jeden projekt uchwały na każdą sesję. (…)

Wyodrębnienie biur obsługujących organ stanowiący, komisji i radnych ze struktur urzędu. Proponuje się, aby pracownicy odpowiednio urzędu gminy, starostwa powiatu, urzędu marszałkowskiego, którzy wykonują zadania organizacyjne, prawne oraz inne zadania związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego, komisji i radnych tworzyli odrębną jednostkę organizacyjną zwaną biurem rady/sejmiku. Funkcje zwierzchnika służbowe w stosunku do tych osób miałby pełnić właściwy przewodniczący organu stanowiącego.

Indywidualne uprawnienia kontrolne radnych. (…) w wykonywaniu mandatu radnego będzie miał on prawo, o ile nie naruszy to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność organów administracji samorządu do którego został wybrany, a także spółek z jego udziałem, spółek handlowych z udziałem odpowiednich samorządowych osób prawnych, osób prawnych oraz zakładów, przedsiębiorstw i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.

Ustawowe uregulowanie interpelacji i zapytań radnych. Projekt wzmacnia pozycję interpelacji i zapytań radnych poprzez ich ustawowe umocowanie. W sprawach dotyczących danego samorządu właściwi radni będą mogli kierować interpelacje i zapytania odpowiednio do wójta, starosty marszałka województwa. (…)

Ustawowe określenie liczby radnych niezbędnych do utworzenia klubu radnych. Projekt ustawy określa wymaganą liczbę radnych do utworzenia klubu radnych. (…)

Przeniesienie z rady gminy na wójta, burmistrza, prezydenta miasta kompetencji w zakresie powoływania i odwoływania skarbnika gminy.

Rozszerzenie o wójta kręgu podmiotów które nie mogą pełnić funkcji członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby.

Coroczna debata o stanie samorządu połączona z udzieleniem wotum zaufania organowi wykonawczemu. Projekt nakłada na organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego obowiązek przedstawienia organowi stanowiącemu do 31 maja każdego roku raportu o stanie samorządu.(…) Projekt daje mieszkańcom wspólnoty lokalnej uprawnienie do udziału w debacie nad raportem określając jednocześnie zasady uczestniczenia w niej mieszkańców, m.in. wskazując tryb zgłoszenia do debaty, liczbę mieszkańców mogących zabrać głos w debacie. Po zakończeniu debaty nad raportem organ stanowiący podejmuje decyzje w sprawie wotum zaufania. (…)

Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców. Projekt wprowadza instytucję obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Będzie ona przysługiwała odpowiednio grupie mieszkańców gminy, powiatu, województwa. Ustawa określa liczbę osób, mających prawo wystąpić z powyższą inicjatywą. (…)

Oświadczenie o udzieleniu albo odmowie udzielenia poparcia zarządowi województwa. Proponuje się aby niezwłocznie po utworzeniu klubu radnych i wyborze zarządu województwa, klub przekazywał przewodniczącemu sejmiku oświadczenie o udzieleniu albo odmowie udzielenia poparcia zarządowi województwa. Informacje o oświadczeniu klubu, o którym mowa powyżej oraz o zmianie oświadczenia będą podawane do publicznej wiadomości.

Funkcja przewodniczącego komisji rewizyjnej w samorządzie województwa dla przedstawiciela klubu opozycyjnego. Zgodnie z projektem, przewodniczącym komisji rewizyjnej będzie mógł być radny największego klubu radnych, który złożył oświadczenie o odmowie udzielenia poparcia zarządowi województwa. Zagwarantowanie funkcji przewodniczącego komisji rewizyjnej dla klubu opozycyjnego przyczyni się w opinii wnioskodawców do prawidłowego, niebudzącego wątpliwości wykonywania funkcji kontrolnych nad zarządem województwa”.

Zmiany zaproponowane w ustroju samorządów, a odnoszące się do kwestii jawności funkcjonowania samorządów, w wymiarze organizacyjnym i ustrojowym, są od dawna oczekiwane i były elementem m.in. badań jakie prowadził w ramach projektu www.jawnoscsamorzadu.pl dr Piotr Sitniewski.

W dalszych informacjach odniosę się do poszczególnych regulacji , z odniesieniem jak ta kwestia wyglądałą w wymiarze praktycznym , wynikającym z przeprowadzonych badań w ramach projektu www.jawnoscsamorzadu.pl