WSA w Łodzi w wyroku z dnia 6.3.2018 r., (II SA/Łd 938/17) kontrolowął proces realizacji prawa do infomracji, w ramach którego wnioskodawca wystosował do spółki komunalnej wnioske o udostępnienie  następujących informacji publicznych:

,,— skanów wszystkich umów na obsługę i doradztwo prawne (stałe i doraźne) B Sp. z.o.o. w P. w 2014 i 2016 roku;

— wszystkich faktur, wystawionych w związku z obsługą i doradztwem prawnym, z uwzględnieniem tych, które nie wynikają z podpisanych umów;

— trybu wyłonienia poprzednich i nowych wykonawców, co decydowało o zmianie trybu (jeśli został on zmieniony) oraz kryteriów udzielenia zamówienia wobec poprzedniego i nowego wykonawcy, jeśli w 2015 lub 2016 roku nastąpiła zmiana podmiotu świadczącego obsługę lub doradztwo prawne”.

Spółka odpowiedziała, że ,,wszelkie umowy na obsługę i doradztwo prawne posiadają zapis poufności, w związku z czym wszelkie dokumenty w przedmiotowej sprawie nie mogą być udostępniane osobom trzecim. B poinformował również, że w latach 2014-2016 nie dochodziło do zmiany podmiotu świadczącego usługi prawne”.

WSA orzekł m.in.: ,, (…) informacja, której dotyczy wniosek, i która jest przedmiotem kwestionowanej przez skarżącą decyzji, nosi znamiona informacji publicznej. Sąd stoi bowiem na stanowisku, iż zakresem ustawy o dostępie do informacji publicznej objęte są umowy cywilnoprawne zawierane nie tylko przez organy władzy publicznej, i osoby pełniące funkcje publiczne, ale także inne podmioty wykonujące zadania publiczne, gdy umowy te dotyczą spraw publicznych. Nie ulega przy tym wątpliwości, że umowy na obsługę i doradztwo prawne komunalnej osoby prawnej, podobnie jak faktury im towarzyszące, dotyczą spraw publicznych (kwestii wydatkowania środków publicznych przez podmiot wykonujący zadania publiczne), a co za tym idzie, objęte są obowiązkiem ich udostępnienia w myśl art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej”.

,,Materię tajemnicy przedsiębiorcy należy badać przez pryzmat przepisu art. 11 ust. 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503), w myśl którego informacja może być uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli ma charakter techniczny, technologiczny, handlowy lub organizacyjny przedsiębiorstwa, nie została ujawniona do wiadomości publicznej, a także podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania poufności. Uprawnione powoływanie się na ową tajemnicę przedsiębiorstwa wymaga łącznego spełnienia przesłanek wymienionych w tym przepisie.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że nie budzi wątpliwości składu orzekającego w niniejszej sprawie, iż wykonawca przedmiotowych umów o obsługę prawną i doradztwo prawne B na etapie ich zawierania nie podjął wymaganych przez powyższą ustawę niezbędnych działań w celu zachowania poufności spornych informacji. Nie zastrzegł przy tym, aby sporne informacje miały stanowić przedmiot ochrony wynikającej z objęcia ich tajemnicą przedsiębiorstwa. Konstatacja ta znajduje potwierdzenie w złożonym do akt sprawy piśmie z dnia 6 stycznia 2015 r., w którym taką wolę ów wykonawca wyraził. Przy czym powoływanie się na tajemnicę przedsiębiorstwa w odrębnym piśmie, jak można domniemywać złożonym na skutek wystąpienia skierowanego do tego wykonawcy przez B, należy ocenić jako działanie niespełniające wymogów art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a co ważniejsze godzące w istotę obowiązku udostępniania informacji publicznych w sprawach publicznych i jako takie w ocenie Sądu nie korzysta z ochrony prawnej, jakiej domaga się autor tego pisma. Ponadto dodać należy, że pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa musi istnieć w sferze obiektywnych faktów, a jego byt prawny nie może być uzależniony od ewentualnego zainteresowania tajemnicą przez inne podmioty. Wystąpienie owej przesłanki ma bowiem obiektywny charakter niezależny od subiektywnej woli przedsiębiorcy. Brak spełnienia powyższej przesłanki w konsekwencji dowodzi, że w sprawie nie wystąpiły okoliczności uzasadniające przyjęcie, iż żądana informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa w myśl art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a tym samym wyłącza możliwość udostępnienia informacji objętych wnioskiem strony skarżącej.

Niezależnie od powyższych rozważań, Sąd pragnie z całą mocą podkreślić, iż w sytuacji, gdy płatności za wykonaną pracę (obsługę prawną i doradztwo prawne) dokonuje podmiot administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym (w ramach realizacji zadań Gminy P. przypisanych B jako spółce gminnej) wartość, jaką jest konstytucyjne uprawnienie obywateli (a także innych podmiotów) do informacji publicznej dla umożliwienia weryfikowania sposobu rozporządzania środkami publicznymi, jest wartością wyższą od bliżej niesprecyzowanego w sprawie niniejszej interesu przedsiębiorcy, w postaci ochrony potencjalnej tajemnicy przedsiębiorstwa. Wręcz przeciwnie, w sytuacji gdy dochodzi do kontaktów gospodarczych pomiędzy podmiotami finansów publicznych (spółką komunalną) a prywatnymi przedsiębiorcami, podmioty te (w analizowanej sprawie – podmioty świadczące usługi z zakresu obsługi i doradztwa prawnego) muszą liczyć się z tym, iż z uwagi na transparentność działań organów państwa i samorządu terytorialnego, w tym podmiotów powołanych do realizacji ich zadań, będą musiały zrezygnować z części swoich uprawnień – w tym m.in. w zakresie ochrony szeroko rozumianej tajemnicy przedsiębiorstwa. Ograniczenia tych uprawnień czerpią bowiem swe źródło z regulacji zawartej w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870), stanowiącej, iż gospodarka środkami publicznymi jest jawna. Rację należy więc przyznać stronie skarżącej, że w tych przypadkach organ rozpatrujący wniosek o udostępnieni informacji publicznej ciężar badania powinien skupiać na źródle finansowania, a nie roli podmiotu otrzymującego wynagrodzenie wynikające z zawartej umowy cywilnoprawnej”.

Komentarz dr Piotr Sitniewski: W innych orzeczeniach które warto w tym miejscu zacytować, sądy orzekające wypowiadały się analogicznie: 

1. ,,przy kolizji prawa do informacji z prawem do ochrony danych osobowych, należy przyznać priorytet prawu do informacji publicznej. Zważywszy, że w ramach gospodarki rynkowej nie istnieje przymus zawierania umów z podmiotami publicznymi. Dlatego podmiot (w tym osoba fizyczna) zawierając umowę cywilnoprawną z podmiotem publicznym nie może oczekiwać, że w zakresie takich danych jak imię i nazwisko lub firma, przedmiot umowy, wysokość wynagrodzenia, zachowa prawo do prywatności” II SA/Łd 27/17  (orzeczenie prawomocne) 
2. ,,treść umów cywilnoprawnych, dotyczących obsługi prawnej sądu, w tym do reprezentowania sądu jako jednostki sektora finansów publicznych i jej organów, ma charakter informacji publicznej. Umowy te dotyczą bowiem zakresu działania i kompetencji podmiotu realizującego obsługę prawną w sferze zadań realizowanych przez podmioty publiczne. Odnoszą się zatem do kwestii, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy, a związanych z działalnością i funkcjonowaniem władzy publicznej, w tym sposobu działania władzy publicznej, Ponadto, z uwagi na odpłatny charakter tego typu umów, stanowią one istotną informację o wydatkowaniu majątku publicznego, do którego odnosi się zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi. W zakresie zawierania umów dotyczących obsługi prawnej i ich realizowania sąd powszechny, jako jednostka organizacyjna Skarbu Państwa, dysponuje bowiem majątkiem publicznym, ponosząc wydatki na sfinansowanie takiej umowy. Sposób dysponowania tym majątkiem jest natomiast informacją publiczną, co wynika wprost z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy” II SAB/OP 70/16
3. ,,W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd o konieczności udostępniania informacji publicznej w postaci umów cywilnoprawnych wraz z danymi osobowymi podmiotów otrzymujących zapłatę ze środków publicznych. Uzasadniając takie stanowisko, sądy wskazują, że jawność i związany z nią dostęp do informacji publicznej mają wymuszać transparentność, uczciwość oraz legalność działania władzy publicznej i zapewnić społeczną kontrolę nad działaniami organów administracji publicznej i podmiotami gospodarującymi mieniem publicznym (zob. wyroki NSA z 11 września 2012 r., I OSK 916/12, LEX nr 1394107 oraz z 11 grudnia 2014 r., I OSK 213/14). Natomiast udostępnianie danych osobowych w omawianej sytuacji znajduje oparcie w ustawie o ochronie danych osobowych, spełnia bowiem przesłanki przetwarzania danych określone w art. 23 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych (zob. Irena Kamińska, Mirosława Rozbicka-Ostrowska, Komentarz do art.5 ustawy o dostępie do informacji publicznej, w: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wolters Kluwer 2016/el.). Trzeba jednak wskazać, że orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie ujawniania danych osobowych osób fizycznych, które zawarły umowę z podmiotem publicznym i otrzymały wynagrodzenie ze środków publicznych, nie jest jednolite. W uzasadnieniu wyroku z 25 kwietnia 2014 r., I OSK 2499/13 (LEX nr 1463584) NSA przyjął, prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie udostępniania danych osobowych, chyba że chodzi o informacje o osobach pełniących funkcje publiczne, mające związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz w przypadku gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa” II SA/Rz 89/16