Na stronie fundacji Batorego ukazał się raport p.t.: ,,Polacy o samorządach – Opinia publiczna u progu samorządowej kampanii wyborczej“.

Autorzy Adam Gendźwiłł Marta Żerkowska-Balas.

całość raportu tutaj

Streszczenie raportu: 

• Raport koncentruje się na aktualnym stanie i zmianach opinii publicznej na temat samorządu terytorialnego. Relacjonuje wyniki badań sondażowych CBOS, odnosi je również do danych wyborczych, budżetowych oraz wcześniejszych raportów na temat samorządności w Polsce.
• Wybory samorządowe znajdują się na szczycie hierarchii ważności różnych wyborów (dla 32%  Polaków wybory samorządowe są ważniejsze niż parlamentarne).
• Samorząd lokalny jest bliższy mieszkańcom mniejszych gmin. W takich gminach w wyborach samorządowych uczestniczy istotnie więcej obywateli niż w wyborach parlamentarnych.
• Najważniejszy w ocenach Polaków jest samorząd gminny – takie postrzeganie w zasadzie pozostaje zgodne z podziałem kompetencji, majątku i transferów budżetowych pomiędzy różne szczeble samorządu terytorialnego.
• W 2018 roku poczucie wpływu na sprawy gminy miało 60% respondentów, podczas gdy poczucie wpływu na sprawy kraju zadeklarowało 40% badanych. Liczba Polaków deklarujących poczucie wpływu na sprawy lokalne od 2010 roku przewyższa (z niewielkimi wahaniami) liczbę tych, którzy deklarują brak wpływu.
• Według ostatnich badań Polacy są nawet bardziej skłonni uczestniczyć w wyborach samorządowych niż w parlamentarnych. Może to być znak nadzwyczajnej mobilizacji przed jesiennymi wyborami, ale do tych deklaracji trzeba podejść z ostrożnością (deklarowany poziom uczestnictwa wyborczego zwykle przewyższa późniejszą realną frekwencję wyborczą).
• Mobilizacja do wyborów samorządowych jest mniej selektywna niż do wyborów parlamentarnych – grupy wyborców zajmujące różne miejsce w strukturze społecznej mniej różnią się między sobą deklaracjami uczestnictwa w wyborach samorządowych niż w wyborach parlamentarnych.
• Władze samorządowe w ostatnich dwóch dekadach zawsze otrzymywały od obywateli oceny przeważająco pozytywne. Według ostatnich danych stoją na szczycie rankingu pozytywnych ocen i mogą się równać wyłącznie z policją. W ostatnich pomiarach zdobywają lepsze oceny niż Prezydent, wojsko oraz Kościół katolicki, a także RPO czy NIK.
• Burmistrzowie są oceniani nieco wyżej niż rady miast/gmin.
• W 2014 roku niemal 40% badanych było gotowych zaakceptować sytuację, w której władze samorządowe nie pochodziłyby z wyboru; ten odsetek w 2018 roku spadł do 25% (przy 66% opinii przeciwnych).
• Debata publiczna w kwestii ograniczenia kadencji wójtów nie zmieniła przeważających opinii obywateli w tej kwestii: idea tego ograniczenia jest konsekwentnie popierana przez ponad połowę badanych. W gminach z wielokadencyjnymi wójtami występuje praktycznie taki sam odsetek zwolenników limitu kadencji, co w gminach, w których rotacja władzy była większa.
• Polacy w przeważającej większości są zwolennikami decentralizacji – utrzymania obecnego podziału władzy między rządem a samorządem lub zmiany przekazującej więcej władzy samorządom. Tylko 8% badanych opowiedziało się za ograniczeniem uprawnień władz samorządowych.
• Polacy są jednak znacznie ostrożniejsi w kwestii decentralizacji fiskalnej – rozumianej jako poszerzenie władztwa podatkowego samorządów – choć i tak 40% badanych opowiada się za tym, aby samorządy otrzymały większe niż obecnie prerogatywy podatkowe.
• W każdym potencjalnym elektoracie partyjnym samorząd jest traktowany jako ważny element systemu politycznego i oceniany raczej pozytywnie.