Zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej, jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym – na przykład organizacje pozarządowe – są zobowiązane do ujawniania informacji publicznej na swój temat. Pojawia się jednak pytanie o zakres informacji podlegającej ujawnieniu; jakie informacje dotyczące działalności takich podmiotów będą stanowiły informację publiczną? W tej kwestii wypowiedział się pod koniec ubiegłego roku Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Sprawa, w której zapadł wyrok NSA (sygnatura akt I OSK 1845/11), wyglądała następująco: skarżący T. G. zwrócił się do Aeroklubu Polskiego – powołując się przy tym na przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej i Konstytucji RP – z wnioskiem o udostępnienie (jako informacji publicznej) imiennej listy członków stowarzyszenia, z rozbiciem na poszczególne aerokluby regionalne i ze wskazaniem, jaki status mają poszczególni członkowie. Jak wyjaśnił później w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, Aeroklub Polski dysponuje dużym majątkiem w nieruchomościach przekazywanych mu nieodpłatnie przez Skarb Państwa; majątkiem tym dysponuje Walne Zgromadzenie Delegatów wybierane przez członków stowarzyszenia. „Uchwałą podjętą przez delegatów na Walne zgromadzenie AP, wybranych przez «niejawnych» członków aeroklubów regionalnych (będących elementami struktury AP) majątek ten ma być przekazywany na rzecz aeroklubów regionalnych, czyli na rzecz «tajnej» grupy osób. Dysponowanie majątkiem publicznym, nawet po przekazaniu go stowarzyszeniu, jest – zdaniem skarżącego – sprawą publiczną.”

Stowarzyszenie odpowiedziało jednak wnioskodawcy, że informacja, której ujawnienia się domaga, nie jest informacją publiczną w rozumieniu przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, ale informacją o sprawach członkowskich stowarzyszenia. Aeroklub wskazał również, że jako „jednostka organizacyjna dysponująca majątkiem publicznym” jest obowiązany do ujawniania informacji publicznych jedynie w ograniczonym zakresie – wyłącznie w odniesieniu do informacji wiążących się z dysponowaniem tym majątkiem.

T.G., kierując do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na bezczynność stowarzyszenia, zarzucił mu wykładnię prawa sprzeczną z Konstytucją i ustawą o dostępie do informacji publicznej i wniósł o nakazanie Aeroklubowi ujawnienia żądanej informacji o jego członkach. „W uzasadnieniu skargi podniósł, że Aeroklub Polski wykonuje określone zadania publiczne, a ponadto wskazał, że wnioskowana informacja dotyczy wyłącznie niezbędnych danych osobowych, jawnych na podstawie zapisu w Konstytucji, które nie pozwalają na ich użycie sprzeczne z celami ustawy. Zaznaczył, że członkostwo w Aeroklubie Polskim musi być jawne, ponieważ art. 13 Konstytucji zabrania utajniania członkostwa w organizacji.”

Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i rozpoznający skargę kasacyjną T. G. Naczelny Sąd Administracyjny przyznały jednak rację w sporze stowarzyszeniu uznając, że nie miało ono obowiązku udzielenia skarżącemu żądnej przez niego informacji, ponieważ nie ma ona charakteru informacji publicznej. Żądane przez T. G. informacje stanowią dane osobowe należące do sfery życia prywatnego członków Aeroklubu. NSA wskazał przy tym, że „regułą jest prawo do nieujawniania informacji o charakterze danych osobowych, a wyjątkiem od reguły – zobowiązywanie do ich ujawnienia, które może zostać nałożone wyłącznie w drodze ustawy.” Ustawa Prawo o stowarzyszeniach jasno określa, jakiego rodzaju dane dotyczące stowarzyszenia podlegają ujawnieniu: komitet założycielski jest zobowiązany do złożenia w sądzie rejestrowym wniosku o rejestrację ze statutem i listą założycieli (która m. in. ich imiona i nazwiska oraz adres). Nie ma więc podstawy prawnej, na mocy której ujawnieniu podlegałaby imienna lista członków stowarzyszenia. Sąd nie zgodził się również z argumentem dotyczącym „utajniania członkostwa” w Aeroklubie; w uzasadnieniu wyroku czytamy, że jeżeli stowarzyszenie w statucie bądź w ramach prowadzonej działalności naruszyłoby zakaz utajnienia struktur lub członkostwa, spowodowałoby to odmowę jego zarejestrowania przez sąd rejestrowy. Zarejestrowanemu stowarzyszeniu przysługuje zatem domniemanie legalności. Ponieważ informacja o członkach stowarzyszenia – nawet jeżeli jest ono podmiotem wykonującym zadania publiczne oraz dysponującym majątkiem publicznym – nie jest informacją publiczną, skarga kasacyjna T. G. została oddalona.

Autor: Anna Krajewska

Źródło: Biuletyn Kompas